by Vincent de Gooyerta and Andreas Größler
Published: 2018
بسیاری از کتاب‌های روش تحقیق، بین پژوهش نظری و کاربردی تمایز قائل می‌شوند. تفاوت اصلی در این است که هدف پژوهش نظری، افزایش درک و شناخت (ترجیحاً از طریق توسعه نظریه‌های جدید یا بررسی نظریه‌های موجود) است؛ در حالی که پژوهش کاربردی «عمداً به قصد ایجاد تغییرات اجتماعی» و حل مشکلات ملموس و واقعی انجام می‌شود.
اگرچه بیشتر پژوهش‌ها بین این دو نوع قرار می‌گیرند، ولی این تقسیم‌بندی اهمیت زیادی دارد زیرا هم بر نحوه طراحی تحقیق و هم بر چگونگی ارزیابی آن تأثیر می‌گذارد. هنگامی که هدف یک پژوهش، توسعه دانش و درک عمیق‌تر است، باید با روشی کاملاً متفاوت از پژوهشی طراحی شود که به دنبال ارائه راهکارهای عملی است. افزون بر این، برای ارزیابی درست هر یک از این دو نوع پژوهش، باید نتایج آنها را بر اساس هدفی که از ابتدا دنبال می‌کرده‌اند سنجید.
پژوهش‌های حوزه پویایی‌شناسی سیستم‌ها به طور کلی در سه دسته گسترده جای می‌گیرد: پژوهش‌های روش‌شناسی، نظری و مدلسازی کاربردی. اگرچه بیشتر پژوهش‌ها در عمل ترکیبی از دو یا حتی هر سه این حوزه‌ها هستند، اما برای ساده‌سازی می‌توان این دسته‌بندی را بدون کاستن از کلیت مسئله پذیرفت. در این مقاله، تمرکز اصلی بر دو حوزه «مدلسازی نظری» و «مدلسازی کاربردی» و طیفی که میان این دو در حوزه پویایی‌شناسی سیستم‌ها وجود دارد، است.
نویسندگان در این مقاله نشان می‌دهند که مدلسازی نظری و کاربردی هر کدام اهداف و معیارهای موفقیت کاملاً متفاوتی دارند. از این رو، باید با معیارهای متفاوتی نیز ارزیابی شوند. مدل‌های نظری موفق، به پیشرفت دانش و توسعه تئوری کمک می‌کنند و معیارهای اصلی ارزیابی آنها شامل “اعتبار علمی”، “عمومیت” و “نوآوری نظری” است. در مقابل، مدل‌های کاربردی موفق، به حل مسائل واقعی می‌پردازند و معیارهای ارزیابی آنها “مرتبط بودن با مشکل واقعی”، “قابلیت اجرا” و “تأثیرگذاری در عمل” است.
نتیجه اصلی و ارزشمند این مقاله این است که ما نمی‌توانیم با یک “معیار ثابت” همه پژوهش‌های این حوزه را قضاوت کنیم. یک مدل نظری اگر نتواند راه‌حل عملی ارائه دهد، لزوماً ناموفق نیست، زیرا هدف اصلی آن توسعه دانش بوده است. به طور مشابه، یک مدل کاربردی حتی اگر بسیار خاص و محدود باشد، در صورتی که مشکل واقعی را به خوبی حل کند، بسیار ارزشمند و موفق محسوب می‌شود. این چارچوب به پژوهشگران، داوران مجلات و فعالان صنعت کمک می‌کند تا هر پژوهش را با توجه به اهداف اصلی آن و در چارچوب مناسب خودش ارزیابی کنند.
برای دسترسی به مقاله کلیک کنید.